سیستم اعلام حریق خودکار چیست و چگونه کار می کند؟ آتش سوزی همواره یکی از خطراتی بوده است که جان و مال انسان ها را به صورت جدی مورد تهدید قرار داده است. به همین دلیل بشر همیشه به دنبال یافتن راهکارهایی برای پیشگیری و یا برای کاهش خسارت های ناشی از آتش سوزی بوده است، در مسیر رسیدن به راه کارهایی برای کاهش خطرات آتش سوزی یکی از اقدامات صورت گرفته استفاده از سیستم هایی بود که می توانستند آتش سوزی را تشخیص دهند و هشدارهای لازم را در زمان وقوع آتش سوزی به تمامی افرادی که در آن محل حضور دارند بدهند تا خسارت های ناشی از آتش سوزی کاهش یابد.
با توجه به این موارد برای ایمن سازی و جلوگیری از افزایش خسارت های ناشی از آتش سوزی در ساختمان ها و یا در مجموعه های مختلف تجهیزاتی مورد استفاده و بهره برداری قرار گرفت که یکی از این تجهیزات کاربردی و موثر در شناسایی آتش سوزی و دادن هشدارهای لازم سیستم اعلام حریق خودکار بود. این سیستم ها می توانند موجب شوند که آتش سوزی به وجود آمده به سرعت شناسایی شود، افراد حاضر در محل در سریعترین زمان ممکن از وقوع آن مطلع شوند و در نهایت خسارت های ناشی از آن را با اقدامات موثر و به موقع کاهش دهند.
پیشگیری از آتش سوزی اولویت اول همه ما می باشد اما باید بدانید که در بسیاری از موارد حتی با وجود اقدامات موثر در پیشگیری باز هم به دلیل خطای انسانی امکان آتش سوزی وجود دارد. از همین رو باید برای این مواقع هم راهکاری داشت تا در صورت به وجود آمدن آتش سوزی بشود خسارت های ناشی از آن را کنترل کرد. یکی از راهکارهایی که در اختیار ما می باشد استفاده از سیستم اعلام حریق خودکار است که ما در ادامه این مطلب به صورت کامل به آن خواهیم پرداخت.
سیستم اعلام حریق خودکار چیست؟
به صورت کلی آتش سوزی یکی از جدی ترین خطراتی است که زندگی انسان ها را تهدید می کند. به همین دلیل در کنار تمامی اقدامات موثر برای پیشگیری از آتش سوزی، بشر باید برای زمان بروز آتش سوزی هم فکری کرده باشد و تجهیزاتی را در اختیار داشته باشد. یکی از تجهیزاتی که انسان ها می توانند در زمان آتش سوزی به صورت خودکار از آن بهره مند شوند و به کمک آن خسارت های آتش سوزی را کم کنند سیستم اعلام حریق خودکار می باشد که در شناسایی آتش سوزی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند..
زمانی که آتش سوزی در بخشی از محل به وجود می آید شناسایی آتش و اطلاع رسانی سریع آن یکی از مهمترین موارد در کاهش خسارت می باشد. یک سیستم اعلام حریق خودکار می تواند در صورت بروز آتش سوزی در یک نقطه، آن را شناسایی کند و سپس می تواند از طریق شبکه ای از قطعات و ابزارهایی که دارد، سایر بخش های دیگر را از وقوع آتش سوزی با خبر کند، به این ترتیب افراد می توانند محل را ترک کنند و همچنین می توانند اقدامات موثر برای مهار آتش سوزی را نیز به خوبی انجام دهند.
با توجه به این موارد می توان نتیجه گرفت که یک سیستم اعلام حریق خودکار می تواند مجموعه ای از قطعات مختلف باشد که هر یک از این قطعات کاربرد مخصوص خود را دارند اما در نهایت با این هدف مورد استفاده قرار می گیرند که آتش سوزی را در یک محل شناسایی کرده و بتوانند به خوبی آتش سوزی را کنترل کنند. این از مهمترین وظایف سیستم های اعلام حریقی می باشد که به صورت اتوماتیک در محل های مختلف نصب و پیاده سازی می شوند و مورد استفاده قرار می گیرند.
سیستم اعلام حریق خودکار چگونه کار می کند؟
باید به شما بگوییم که در یک سیستم اعلام حریق خودکار معمولا ابزارها و قطعاتی به کار می رود که این ابزارها وظایف متعددی دارند. یکی از مهمترین قطعاتی که در سیستم های اعلام حریق به کار میرود سنسورهای تشخیص دهنده هستند که این سنسورها خود دارای انواع مختلفی بود و هر یک به روش مخصوص به خود اقدام به شناسایی آتش سوزی می کنند. زمانی که آتش سوزی توسط سنسورها شناسایی شد، سیگنال های مربوط به آتش سوزی به صورت هشدار به پنل مرکزی سیستم اعلام حریق ارسال می شود.
پنل مرکزی در یک سیستم اعلام حریق خودکار مغز فرماندهی و عملیاتی در این سیستم می باشد. زمانی که این پنل از سمت سنسورها و دتکتورهای تشخیص آتش سوزی، سیگنال های مربوط به آتش سوزی را دریافت می کند، بخش سوم سیستم را که بخش هشدار دهنده می باشد فعال می کند. اگر در این سیستم و در بخش پنل مرکزی خطایی وجود داشته باشد، کارایی کلی سیستم به صورت کامل زیر سوال می رود. به همین دلیل این بخش در سیستم دارای جایگاه بسیار ویژه ای می باشد که مراقبت و محافظت از آن به معنای مراقبت از تمام سیستم می باشد.
سیستم اعلام حریق خودکار در ادامه دارای بخش سومی به نام بخش هشدار دهنده می باشد که در بخش بالا به آن اشاره کردیم. در سیستم هشدار دهنده ما می توانیم شاهد انواع تجهیزات هشدار دهنده باشیم، اما آنچه در ابتدایی ترین و پیشرفته ترین سیستم ها به صورت مشترک وجود دارد، چراغ هایی است که همزمان با صدای آژیرهای ممتد خاموش و روشن می شوند. این دو عامل مهمترین ابزارهای هشدار دهنده آتش سوزی در یک محیط هستند که در تمامی سیستم های پیشرفته و سنتی هم وجود دارد و مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع سنسورهای سیستم اعلام حریق
همانطور که به شما گفتیم سیستم اعلام حریق خودکار دارای سنسورها یا دتکتورهایی است که وظیفه اصلی آنها شناسایی آتش سوزی می باشد. این سنسورها دارای انواع مختلفی هستند که هر یک به روش مخصوص به خود می تواند در شناسایی آتش سوزی به وجود آمده موثر باشند. از همین رو ما در ادامه این مطلب برای افزایش آشنایی شما با سیستم های اعلام حریق قصد داریم تمامی انواع سنسورهایی که می تواند در یک سیستم اعلام حریق مورد استفاده قرار بگیرد را معرفی کرده و هر یک را به صورت مختصر به شما توضیح دهیم. مهمترین انواع سنسورهای موجود در سیستم اعلام حریق عبارت اند از:
- سنسور یا دتکتورهای تشخیص دهنده حرارت: یکی از روش های تشخیص آتش سوزی توسط سیستم اعلام حریق خودکار این است که، سیستم حرارت بالایی که در محیط وجود دارد را شناسایی کرده و آن را آتش سوزی تشخیص دهد. به این ترتیب شما می توانید متوجه آتش سوزی شوید. البته باید بدانید که سنسورهای تشخیص حرارت معمولا بر روی دمای معینی که دمای آتش سوزی می باشد تنظیم می شوند تا با هر افزایش حرارتی به اشتباه نیفتند و سیستم اعلام حریق را به صورت فعال در نیاورند و موجب آزار نشوند.
- سنسور یا دتکتورهای تشخیص دهنده گاز: یکی دیگر از روش هایی که با استفاده از آن یک سیستم اعلام حریق خودکار می تواند آتش سوزی به وجود آمده را تشخیص دهد، استفاده از سنسورهای حساس به گاز می باشد. زمانی که آتش سوزی شکل می گیرد گازی تولید می شود که این گاز اگر به سنسورهای سیستم اعلام حریق برسد، سیستم متوجه آتش سوزی می شود و بلافاصله فعال می شود. در برخی از مواقع احتمال دارد دود ناشی از کشیدن سیگار هم موجب فعال شدن برخی از سنسورهای بسیار حساس به دود شود و دردسرهایی را ایجاد کند.
- سنسورها یا دتکتورهای تشخیص دهنده دود: از دیگر روش هایی که یک سیستم اعلام حریق خودکار می تواند آتش سوزی به وجود آمده را شناسایی کند، این است که دود حاصل از آتش سوزی را شناسایی می کند. به این ترتیب سیستم متوجه می شود که آتشی به وجود آمده است و بلافاصله سیستم فعال شده و بخش هشدار دهنده سیستم هشدارهای لازم را به تمامی افرادی که در محل قرار دارند می دهد. به این ترتیب افراد می توانند محل را ترک کنند توجه داشته باشید که در این حالت هم امکان دارد دود سیگار به عنوان آتش سوزی شناخته شود.
- سنسورها یا دتکتورهای ترکیبی: به صورت کلی منظور از سنسورهای ترکیبی در یک سیستم اعلام حریق خودکار این است که یک سنسور می تواند وظایف دو یا همه سنسورهای قبلی را بر عهده داشته باشد. سنسورهای ترکیبی از مهمترین و کاربردی ترین انواع سنسورها هستند که می توانند به صورت همزمان هم حرارت، هم دود و هم گاز ناشی از آتش سوزی را شناسایی نمایند. معمولا این سنسورها در سیستم هایی به کار گفته می شوند که آن سیستم ها به دلیل داشتن محیطی گسترده و نرخ ریسک بالای آتش سوزی به تجهیزاتی مدرن تر و پیچیده تر نیاز دارد.
انواع روشهای هشدار دهنده
سیستم اعلام حریق خودکار دارای بخشی به نام بخش هشدار می باشد. این بخش خود به مجموعه های مختلفی تقسیم می شود که هر یک از آنها به نحوی در خاموش سازی آتش می تواند موثر باشد. در واقع نوع اطلاع رسانی در هر یک از انواع می تواند متفاوت باشد. اما در همه انواع سیستم ها دو روش اطلاع رسانی وجود دارد که به صورت ثابت و مشترک می باشد و ساده ترین و پیچیده ترین سیستم ها از این دو روش برای اطلاع رسانی استفاده می کنند. در ابتدا این دو روش را معرفی می کنیم که عبارت اند از:
آژیر هشدار دهنده
یکی از مهمترین روش های اعلام حریق در یک سیستم اعلام حریق خودکار آژیر می باشد. آژیر به صدایی گفته می شود که طی یک فرایند روشن و خاموش می شود و توجه افراد را به خود جلب می کند. معمولا همه انواع سیستم های اعلام حریق آژیر های مختلفی دارند و از آژیر برای اطلاع رسانی استفاده می کنند که روشی بسیار موثر و البته کاربردی می باشد. به همین دلیل در پیچیده ترین و مدرن ترین سیستم ها هم این روش به صورت کامل مورد استفاده قرار می گیرد.
چراغ های چشمک زن
یکی دیگر از تجهیزات موجود در یک سیستم اعلام حریق خودکار که می تواند برای اطلاع رسانی به کار گرفته شود، چراغ های چشمک زن می باشند. این چراغ ها به صورت اجباری در همه سیستم ها وجود دارند و برای افرادی که کم شنوا و یا ناشنوا هستند مناسب هستند. صدای آژیر را افراد ناشنوا و یا کم شنوا به درستی نمی شنوند به همین دلیل این افراد باید از طریق چراغ های چشمک زنی که در بخش های مختلف یک محیط نصب شده اند استفاده کنند و متوجه وقوع یک آتش سوزی شده و محل را ترک کنند.
امکانات پیشرفته هشدار دهنده
یک سیستم اعلام حریق خودکار پیشرفته می تواند امکانات پیشرفته تری هم در بخش اطلاع رسانی داشته باشد. البته باید به شما بگوییم که سیستم آژیر و چراغ های چشمک زن در تمامی انواع سیستم های اعلام حریق وجود دارد اما برخی از انواع پیشرفته تر سیستم های اعلام حریق مجهز به تجهیزاتی هستند که موجب می شود اطلاع رسانی به صورت دقیق تر و درست تری صورت بگیرد. در ادامه این مطلب مهمترین روش های اطلاع رسانی در سیستم های اعلام حریق پیشرفته را به شما معرفی خواهیم کرد که عبارت اند از:
ارسال پیامک
یکی از روش های اطلاع رسانی در یک سیستم اعلام حریق خودکار این است که شما متنی را به سیستم می دهید و شماره ای را در اختیار سیستم قرار می دهید و برای سیستم تعریف می کنید. در زمان وقوع آتش سوزی سیستم علاوه بر فعال کردن آژیرها و چراغ های چشمک زن، متن از پیش آماده شده را به شماره ای که برای سیستم تعریف کرده اید ارسال می کند. به این ترتیب صاحب مجموعه حتی اگر کیلومترها دورتر از محل مجموعه خود باشد به این واسطه متوجه آتش سوزی در محیط خود می شود.
برقراری تماس صوتی
یکی دیگر از امکانات پیشرفته در یک سیستم اعلام حریق خودکار این است که در صورت بروز آتش سوزی علاوه بر این که سیستم هشدار دهنده صوتی یعنی آژیرها و سیستم هشدار دهنده بصری یعنی چراغ های چشمک زن را فعال می کند، به شماره ای که برای آن تعریف کرده اید تماس می گیرد. در این شرایط وقتی شما به تماس گرفته شده با خودتان پاسخ می دهید متنی را برای شما بازخوانی می کند که هشدار آتش سوزی بوده و شما در زمان راه اندازی سیستم آن را در اختیار سیستم قرار داده و در حافظه سیستم ثبت کرده اید.
استفاده از روش ترکیبی خبر رسانی
این روش اطلاع رسانی در یک سیستم اعلام حریق خودکار به این صورت است که همزمان می تواند به شماره ای مجزا پیامک متنی را ارسال کند و به شماره ای دیگر تماس صوتی بگیرد. به این ترتیب شما می توانید مطمئن شوید که افرادی که صاحبان آن شماره هستند یکی شان در دسترس بوده و متوجه وقوع آتش سوزی می شود. به این ترتیب می تواند اقدامات لازم را برای مهار آتش سوزی و کاهش خسارت های ناشی از آتش سوزی به صورت موثر انجام دهد.
نکته: در نظر داشته باشید که در سیستم های ترکیبی و یا سیستم های پیامکی و تماس صوتی در یک سیستم اعلام حریق خودکار، این امکان در برخی از مدل ها وجود دارد که تعداد شماره های بیشتری را تعریف کنید. به این ترتیب احتمال دارد که شما بتوانید با آتش نشانی تماس حاصل نمایید و به صورت اتوماتیک و خودکار گزارش آتش سوزی را بدون این که دخالتی کرده باشید به نزدیک ترین ایستگاه آتش سوزی در اطراف خود ارسال کنید. این امر می تواند موجب شود که اطلاع رسانی سریعتر و اقدامات لازم برای مهار آتش سوزی نیز سریعتر صورت بگیرد.
آیا سیستم اعلام حریق همان اطفا حریق است؟
بسیاری از افراد بر این باور هستند که سیستم اعلام حریق خودکار همان سیستم اطفا حریق می باشد. اما باید به شما بگوییم که این طور نیست و ما با دو نوع سیستم متفاوت روبرو هستیم. سیستم اعلام حریق تنها وظیفه اطلاع رسانی را بر عهده دارد. اما سیستم اطفا حریق تنها وظیفه خاموش سازی و مهار آتش سوزی را بر عهده دارد. این دو سیستم در کنار یکدیگر مکمل هستند و باید به صورت کامل در یک مجموعه وجود داشته باشند و مورد استفاده قرار بگیرند.
نکته ای که باید بدانید این است که در برخی از مجموعه ها این امکان وجود دارد که شما تنها از یک سیستم اعلام حریق خودکار استفاده کنید، اما امکان استفاده تنها از سیستم اطفا حریق وجود ندارد. به همین دلیل به شما یادآور می شویم که همه انواع سیستم های اطفا حریق در دل خود یک سیستم اعلام حریق هم دارد که این سیستم تنها به اطلاع رسانی می پردازد و به صورت موازی با اطلاع رسانی اعلام حریق، سیستم اطفا حریق هم به کمک خاموش کننده هایی که روی آن تعبیه شده است برای مهار و خاموش سازی آتش اقدام می کند.
اجزای اصلی سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق خودکار به صورت کلی دارای اجزای مختلفی می باشد که در بخش های قبلی به سه مورد از آنها اشاره کردیم. در این بخش قصد داریم به معرفی اجزای اصلی یک سیستم اعلام حریقی بپردازیم که وقتی شما خریداری می کنید بر روی یک سیستم وجود دارند. این اجزا در برخی از موارد با اجزایی که پیش تر به شما معرفی کردیم یکسان است و در برخی از موارد شما با اجزای جدیدتری روبرو می شوید که در یک سیستم وجود دارد و مورد استفاده قرار می گیرد. مهمترین اجزای تشکیل دهنده سیستم های اعلام حریق خودکار عبارت اند از:
- شستی های اعلام حریق
یکی از مهمترین و البته کاربردی ترین انواع تجهیزات و اجزایی که در یک سیستم اعلام حریق خودکار وجود دارد شستی های سیستم می باشند. شستی ها در واقع یک کنترل کننده دستی محسوب می شوند که موجب می شوند شما به صورت دستی سیستم را فعال کنید. این امر می تواند در برخی از مواقع برای شما کاربردهای بسیار زیادی داشته باشد و موجب شود که شما بسیار سریعتر متوجه آتش سوزی شوید و برای مهار آتش به وجود آمده اقدامات اولیه و لازم را به انجام برسانید.
توجه داشته باشید که در یک سیستم اعلام حریق خودکار، شستی هایی که به کار گرفته می شود و مورد استفاده قرار می گیرد، باید در بخش هایی قرار داشته باشند که به صورت کامل قابل دیدن باشد. همچنین نباید بین آنها با افراد هیچ مانعی وجود داشته باشد تا در زمان لزوم افراد در سریعترین زمان ممکن نسبت به استفاده از آن بتوانند اقدام کنند. همچنین باید بدانید که شستی ها دارای یک استاندارد نصب هم می باشند. معمولا شستی ها باید بر اساس استانداردهای تعریف شده در فاصله 125 سانتی متری از سطح زمین باشند تا هم دست همگی به آنها برسد و هم دست کودکان خردسال به آن نرسد.
- دستگاه پنل مرکزی
در یک سیستم اعلام حریق خودکار یکی از مهمترین اجزا همانطور که در قبل هم اشاره کردیم، دستگاه پنل مرکزی یا همان مغز فرماندهی می باشد. این بخش هم در همه سیستم های اعلام و اطفا حریق مشترک می باشد. تمامی سیگنال های ورودی و خروجی به سیستم از طریق این پنل کنترل می شود و در صورتی که شما نتوانید به درستی از پنل سیستم خود مراقبت کنید، کارکرد اصلی و کلی سیستم اعلام حریق شما مختل می شود و شما در زمان آتش سوزی نمی توانید از آن بهره ای ببرید.
- سنسورهای دود و حرارت
در بخش قبلی به شما در مورد استفاده از سنسورها و انواع آنها در یک سیستم اعلام حریق خودکار گفتیم. اما باید در این بخش به این نکته مهم اشاره کنیم که معمولا سیستم هایی که خریداری می کنید دارای دو نوع سنسور هستند که به صورت پیش فرض روی سیستم قرار دارند. سنسورهای دود و حرارت دو سنسور اصلی هستند که در تشخیص آتش سوزی می توانند به ما کمک کنند به همین دلیل همه سیستم ها به این دو سنسور به صورت پیش فرض مجزا هستند.
- تجهیزات هشدار دهنده
این بخش از سیستم های اعلام حریق هم در بخش های قبلی به صورت کامل به شما معرفی کردیم. یکی از مهمترین بخش ههای سیتسم های اعلام حریق محسوب می شوند که کاربردی بسیار حساس و موثر را برای ما در این سیستم می توانند داشته باشند.
سخن پایانی
ما در این مطلب به شما در مورد یک سیستم اعلام حریق خودکار اطلاعات لازم را ارائه کردیم شما می توانید بر اساس داشته هایی که به دست آوردید برای محیطی که در آن ساکن هستید از این سیستم ها استفاده کنید. اگر چنین قصدی دارید می توانید با ما در تماس باشید.