حریق چند فاز دارد؟
حریق از طریق سه عامل اصلی اکسیژن، مواد قابل اشتعال و حرارت ایجاد می‌شود. میزان شدت گرفتن احتراق به این سه موارد اصلی یا مثلث آتش بستگی دارد و آگاهی از سه مورد اصلی در اطفاء حریق تاثیر خواهد گذاشت؛ پس این موضوع اهمیت دارد که حریق چند فاز دارد؟
منظور از اینکه حریق چند فاز دارد؟ باید فهمیده شود تا بهتر بتوان چگونه غلبه کردن بر رسیدن اکسیژن به شعله، یا سرایت آتش به مواد قابل اشتعال و همچنین خنک کرد حرارت را از آتش سوزی ایجاد شده اطفاء کرد. اهمیت دانستن درباره فازهای حریق برای خاموش و سرکوب کردن آتش بسیار مهم است. با توجه به مطالب گفته شده مهم‌ترین زمان برای خاموش کردن آتش، همان ساعت‌های شروع احتراق است که هنوز آتش به وسعت لازم نرسیده است. اما بررسی چگونگی شکل‌گیری احتراق و نوع مواد قابل احتراق در انواع آتش سوزی تاثیر خواهد گذاشت؛ همچنین زمان صرف شده برای اطفاء حریق و مدت زمان عملیات اطفاء و نوع این اطفاء نیز تاثیر گذار خواهد بود.
اگر بدانیم حریق چند فاز دارد؟ بسیار مهم است و در عملکرد بهتر برای خاموش کردن آتش کمک بسیاری خواهد کرد.
معرفی سه فاز حریق
حریق چند فاز دارد؟
در علم آتش‌نشانی برای حریق جهت اطفاء به موقع فازها یا مراحل حریق، این سوال که حریق چند فاز دارد؟ دارای اهمیت بخصوص در بین آتش‌نشانان و نیروهای امدادی است.
فاز اول: شروع احتراق
در فاز اول حریق علاوه بر سه عامل اصلی، اولین و مهم‌ترین عامل حریق، یعنی اکسیژن کافی وجود دارد تا باعث گسترش و دامنه‌دار شدن آتش شود و این اکسیژن بیشتر شامل منو اکسیدکربن و دی اکسیدکربن است. درجه حرارت در شروع حریق چیزی حدود 1000 درجه فارنهایت است و حالت گسترش حریق به صورت صعودی است.
با توجه به اینکه زمان معین برای به اوج رسیدن حریق در این فاز بسیار کوتاه مدت بوده اگر در همین فاز اطفاء حریق صورت بگیرد، بهترین نتیجه را در بر خواهد داشت. پس به موقع مطلع شدن از احتراق و اقدام زود هنگام کمک خواهد کرد که آتش به سرعت تحت کنترل در آید.
فاز دوم: سوختن آزاد
در این فاز و مرحله هوای خارج از محیط به کمک اکسیژن داخل محوطه می‌آید و باعث می‌شود که آتش گسترده و دامنه‌دار شود و این موضوع به دلیل اختلاف حرارتی است که بین هوای خارج و داخل وجود دارد. درجه حرارت در این مرحله دارای حدود 1300 درجه فارنهایت بوده یعنی حرارت بیشتر از مرحله اول.
در این مرحله کماکان مقدار اکسیژن کم می‌شود و به اندازه‌ای می‌رسد که شعله‌های آتش فروکش می‌کند ولی همچنان آتش بدون شعله پابرجا است. در مرحله سوختن آزاد، غلظت گازهای موجود در هوا و سنگینی و انباشت درون این ذرات در فضا بالا است.
باید به این موضوع توجه داشت که با توجه به گستردگی محوطه و امکان ورود هوا یا اکسیژن به این مرحله، آتش میتواند از چندین ساعت تا چندین روز ادامه داشته باشد و در صورت وجود مواد سوختنی در محیط امکان پیشرفت اتش نیز وجود دارد. پس یکی از راه‌های اطفاء حریق در این مرحله شاید بستن راه اکسیژن باشد.
فاز سوم: برگشت شعله
این مرحله در تمامی احتراق‌ها ممکن است پیش نیاید؛ اما اگر غلظت گازهای دارای قابلیت احتراق در هوای محیط زیاد باشد به علت اختلاف هوای محیط بیرون و داخل به طور مجدد آتش برگشت پیدا می‌کند و سبب بازگشت شعله می‌شود.
در این فاز در شرایطی خطر ایجاد خواهد شد که مواد قابل اشتعال جدیدی در دسترس آتش باشد. پس آتش‌نشانان با آشنایی با این مرحله و خاموش کردن آتش یک عملیات ویژه برای مقابله با برگشت آتش انجام می‌دهند و تا چندین ساعت و روز محل را تحت نظر خواهند داشت.
هفت مرحله احتراق
بررسی این موضوع که حریق چند فاز دارد؟ همانطور که گفتیم اهمیت بالایی در خاموشی و سرکوب آتش خواهد داشت؛ چون هر مواد قابل اشتعالی احتیاج به نوع مواد لازم برای اطفاء حریق خواهد داشت. از این رو علاوه بر سه مرحله اصلی گفته شد یک بخش بندی هفت مرحله‌ای هم نیز وجود دارد که در این قسمت به آن خواهیم پرداخت.
فاز اول: شروع آتش زمان شروع احتراق
فاز دوم؛ گسترش آتش: در این مرحله چندین ساعت آتش بدون شعله در حال سوختن ادامه خواهد داشت.
فاز سوم؛ برگشت شعله: در این فاز با رسیدن اکسیژن لازم و سرایت آتش به مواد سوختنی موجود در محیط امکان برگشت آتش و یا حتی انفجار وجود خواهد داشت.
فاز چهارم؛ اوج گرفتن شعله: در این فاز آتش به اوج خود خواهد و با رسیدن اکسیژن لازم به مواد قابل اشتعال ایجاد خواهد شد.
فاز پنجم؛ پس نشینی: سوختن مواد قابل احتراق در اثر اطفاء یا احتراق تمام شده است و آتش به پایان رسیده.
فاز ششم؛ دود کردن: واکنش‌های زنجیره‌ای خوبخودی احتراق از بین رفته و کم کم آتش به سمتی خاموشی می‌رود.
فاز هفتم؛ خاموشی: این زمان موقعی لست که آتش به طور کامل خاموش و سرکوب شده و درصد احتمال برگشت آتش تقریبا صفر است.
مهار کدام فاز حریق مهم تر است؟
با مطالب گفته شده به اهمیت این موضوع که حریق چند فاز دارد؟ می‌رسیم و با توجه به این موضوع فاز اول احتراق برای اطفاء حریق دارای اهمیت اساسی است؛ یعنی اگر در همان فاز اول، آتش سرکوب شود بهترین موقع است. مرحله سوم زمان برگشت آتش یک فاز خطرناک حساب می‌شود و نظارت‌های انجام گرفته لازم بسیار مهم است تا دوباره آتش شعله نگیرد که در این صورت بسیار خطرناک است.
سخن پایانی
ما در این مقاله سعی کردیم به این موضوع بپردازیم که حریق چند فاز دارد؟ و تعریف دقیقی از سوختن و مثلث آتش ارائه دادیم. ضمن اینکه این مطلب را بیان کردیم که آگاهی از این موضوع که حریق چند فاز دارد؟ کمک خواهد کرد که نیروهای آتش‌نشانی با شناخت فازهای آتش بتوانند مهار آتش را در دست بگیرند و مانع از برگشت آن شوند.
هر چند که انرژی آتش یک موهبت کمک کننده به پیشرفت زندگی بشر است ولی در اثر سهل انگاری‌های انسان ممکن است این انرژی مفید، خطر آفرین شود؛ پس مدیریت کردن آتش و جلوگیری از احتراق کمک خواهد کرد که عواقب مشکل آفرین آن به کم‌ترین حد خود برسد.