حریق جامد
حریق جامد
همانطور که می‌دانیم انواع حریق با توجه به مواد قابل اشتعال تامین‌کننده منبع آن به دسته بندی‌های مختلف تقسیم بندی می‌شوند. پس نوع مواد سوختنی، نوع حریق را تعیین می‌کند و به دنبال آن شیوه اطفاء انواع احتراق فرق خواهد کرد. حریق جامد نیز یکی دیگر از این نوع حریق‌های خاص است.
بر این اساس برای نحوه عملکرد درست با شناخت گروه‌های آتش، می‌توان به درستی برای سرکوب انواع آتش اقدام مناسب انجام داد. این نوع گروه بندی یک مدل آنالیز کردن درست برای ماموران آتش‌نشانی است تا بتوانند به درستی وارد عمل شوند. یکی از مهم‌ترین این نوع حریق‌ها حریق جامد است که باید نحوه برخورد مناسب با آن را یاد گرفت.
البته بهتر است در صورت بروز هر نوع احتراقی با ماموران آتش‌نشانی تماس گرفت و خود را گرفتار موقعیت‌های آسیب‌زای آتش نکنید؛ زیرا هر چقدر هم که یک فرد تسلط کافی در این زمینه داشته باشد نخواهند توانست از پس اطفاء حریق بر آید.
انواع حریق
حریق جامد
همانطور که بیان کردیم برای آنالیزکردن درست آتش و عملکرد بجا برای خاموش کردن انواع آتش، خصوصا حریق جامد بهتر است که این دسته‌بندی‌ها به طور دقیق مشخص شوند. در کشورهای مختلف دسته‌بندی برای انواع آتش کمی فرق می‌کند؛ مثلا در آمریکا و ژاپن 4 دسته و در اروپا و استرالیا این دسته‌بندی شامل 5 دسته است.
گروه A
این گروه از آتش سوزی‌هایی هستند که از مواد آلی و مواد جامد ایجاد خواهند شد و با موادی چون چوب، کاغذ، پلاستیک و… که قابلیت احتراق دارند، اشتعال صورت خواهد گرفت. مواد سوختنی این نوع از حریق از مواد خشک تامین می‌شود و بحث حاضر ما درباره حریق جامد است.
گروه B
در این گروه از آتش سوزی مواد قابل احتراق آن مایعات و روغن‌ها هستند؛ مثل بنزین، روغن‌های خوراکی، الکل و… که استفاده از آب برای خاموش کردن این نوع از آتش اصلا مناسب نیست و روش نادرستی حساب خواهد شد.
گروه C
این نوع از حریق، احتراق نوع C یا حریق الکترونیکی نامیده می‌شود و در اثر سوختگی فیوزهای برق، سیم‌کشی‌ها قدیمی و سیم پیچی‌های نامناسب کابل برق ایجاد می‌شود. مواجهه با این نوع از حریق بسیار مهم است و باید مراقبت‌های ایمنی لازم در این زمینه را انجام داد.
گروه D
این نوع از حریق در صورت وجود فلزانی مانند سدیم، پتاسیم منیزیم و… ایجاد خواهد شد که اغلب این احتراق در مکان‌های خاصی چون آزمایشگاه‌ها ایجاد می‌شود.
گروهE
این گروه طبق دسته بندی اروپایی به حریقE و یا حریق الکترونیک معروف شده است و این موضوع به دلیل اهمیت بالای این حریق و آتش سوزی‌های گسترده‌ای است که در این روش صورت می‌گیرد و تبعات جبران‌ناپذیر این آتش، بسیار خطرناک بوده و متاسفانه عواقب جانی و مالی بدی به جا می‌گذارد.
گروه F
با توجه به احتراق‌های ناشی از آشپزی کردن یک گروه بندی جدید به نام گروه F برای دسته‌بندی حریق صورت گرفت که مربوط به روغن و چربی‌های مخصوص پخت و پز هستند.
روش‌های اطفاء حریق انواع آتش
سرد کردن
این نوع از روش خاموش کردن آتش برای از بین بردن حرارت است و اینکه حرارت با روش سرد کردن به درستی خنک خواهد شد که در اصطلاحات این نوع از روش آسان‌ترین و ارزان قیمت‌ترین نوع حریق است و جهت اطفاء حریق جامد انجام می‌گیرد.
خفه کردن
بسیاری از انواع آتش سوزی‌ها از طریق سرد کردن و از بین بردن حرارت سرکوب نمی‌شوند و تنها راه تحت کنترل در آوردن این نوع حریق از طریق بستن راه اکسیژن است و برای این نوع احتراق‌ها از کپسول‌های آتش‌نشانی که حاوی پودرگاز هستند، مانند کپسول co2 استفاده می‌شود.
گاز دی اکسیدکربن موجود در این نوع از اطفاء حریق برای حریق الکتریسیته مناسب بوده که با وزن سنگینی که دارد به سمت پایین رفته و آتش را تحت اختیار خود درآورده و راه اکسیژن را می‌بندد.
واکنش‌های زنجیره‌ای
در این شیوه باید در انتشار وگسترش آتش به مواد قابل سوختن دیگر جلوگیری کرده و یا اجازه ندهید که آتش به مواد قابل اشتعال دیگر برسد که این روش با قطع کردن گاز انجام می‌شود؛ به این منظور باید یکی از موارد سوخت ضروری را حذف کرد.
برای حریق جامد کدام خاموش کننده موثر است؟
حریق جامد که در کلاس A قرار می‌گیرد و مواد قابل احتراق این نوع از حریق، مواد خشک است که به راحتی می‌توان با عملکرد به موقع از این حریق جلوگیری کرد و با یک عملیات تیمی حساب شده می‌توان سعی کرد که در حریق جامد کم‌ترین خسارت احتمالی وارد شود. همچنین روش اطفاء این نوع از حریق نیز بسیار ساده بوده و می‌توان به وسیله آب که در دسترس‌ترین نوع ماده است، این نوع از آتش را خاموش کرد.
این موضوع را باید در نظر داشته باشید که استفاده از آب برای خاموش کردن انواع حریق مناسب نیستند؛ مثلا در نوع احتراق ایجاد شده استفاده از الکتریسیته و مایعات، آب باعث سرعت گرفتن بیشتر آتش شده و حتی هدایت و سرایت آتش را بیشتر کرده و باعث بالا رفتن ارتفاع بیشتر آتش خواهد شد.
بنابراین حتما مراقب باشید که برای اطفاء هرکدام از احتراق‌ها باید از چه مواد خاموش کننده‌ای استفاده کرد. برای اطفاءکردن حریق ناشی از جامدات به طور معمول می‌توان از روش‌های دیگر اطفاء هم استفاده کرد.
علی‌رغم اینکه این نوع از حریق به راحتی ایجاد می‌شود و چون حریق در این نوع مواد قابل احتراق آن از نوع خشک هستند، پس به راحتی باعث ایجاد حریق خواهند شد ولی به همان سرعت نیز قابل خاموش شدن هستند و به آسانی می‌شود آن را تحت کنترل در آورد.
برای اطفاء حریق جامد می‌توان از خاموش کننده‌های دستی نیز کمک گرفت و این خاموش کننده‌های دستی که شامل کپسول‌های آتش‌نشانی معمول هستند، به راحتی در دسترس هستند و قبل از گسترش آتش می‌توان آتش‌های محدود با شعله کم را از این طریق به راحتی سرکوب کرد.
مزایا و معایب آب در اطفاء حریق
همانطور که گفتیم آب بهترین روش اطفاء احتراق خصوصا برای حریق جامد است و چون مبحث ما درباره این نوع از حریق است، پس به مزیت‌ها و معایب استفاده از آب را در خاموش کردن انواع حریق می‌پردازیم تا در هر نوع از حریقی از آن استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است خسارت بیشتری به بار آورید.
مزیت استفاده از آب در اطفاء حریق
- در دسترس بودن و ارزان بودن این نوع روش؛ زیرا هر نوع آبی که در دسترس باشد می‌توان استفاده کرد و نیازی به استفاده از آب‌های تصفیه شده نیست
- دارای ویسکوزیته کم بوده و دارای جریان راحت در عبور فلز و لاستیک است.
- آب در حرات بالا گرم می‌شود، پس بسیار مناسب برای اطفاء حریق است؛ همچنین با رساندن گرما به آب به راحتی تبخیر شده و در این صورت گرمای زیادی را موقع تبخیر جذب می‌کند.
- آب بر اثر حرارت تجزیه نشده حتی در بالاترین دما هم تجزیه نخواهد شد.
- دیگر مزیت آن قدرت بالای سردکنندگی آن است و برای اطفاء حریق از نوع جامدات بسیار مناسب است.
ایرادات استفاده از آب
- برای هر نوع حریقی قابل استفاده نیست و در بعضی از حریق‌ها ممکن است خسارت بیشتری ایجاد کند.
- دارای رسانای بالا در حریق‌های ناشی از الکتریسیته است.
- بسیاری از مواد داخل محوطه با استفاده از آب خراب خواهند شد مثل داروها و اثاثیه و…
- فرو ریختن آب با حجم بالا برای مایعاتی مثل بنزین و نفت باعث پرش آن مایعات شده و بسیار خطرناک است.
- جذب آب در داخل انبوه موادی مثل زغال سنگ و خاک اره به طور معمول صورت نمی‌گیرد.
سخن پایانی
حریق جامد از نوع حریق‌هایی است که با کم‌ترین شرایط لازم برای ایجاد احتراق، ایجاد خواهد شد و به سرعت قابل اشتعال بوده و حجم انبوهی از مواد را درگیر خود خواهد کرد که معمولا در کارگاه‌های چوب‌بری حریق جامد به وفور اتفاق می‌افتد و یا حتی آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع در برخی مواقع از حریق خشک و از نوع جامدات محسوب می‌شوند.
همانطور که گفتیم برای خاموش کردن این نوع از حریق نیاز به استفاده از مواد خاموش کننده خاصی نیست و در بهترین حالت با استفاده از آب، می‌شود این نوع از حریق را به راحتی سرکوب کرد. اما عمل سرکوب کردن موفقیت‌آمیز آتش زمانی صورت می‌گیرد که ماموران آتش‌نشانی به موقع در محل حاضر شده باشند و قبل از دامنه‌دار شدن آتش بتوانند آن را تحت کنترل در بیاورند.
حریق جامد نیز در صورت عدم رسیدگی به موقع می‌تواند بسیار آسیب زننده و خسارت‌بار باشد پس توجه به احتراق‌ها از هر نوعی که باشد بسیار مهم است و نباید دست کم گرفته شوند؛ چون در این صورت شرایط وخیم‌تر شده و تبعات بعدی جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.