ایمنی و حریق
ایمنی و حریق از مسائل ضروری و مهم این روزها به جهت زیان بسیار در اثر حوادث ناشی از آتش سوزی‌ها، خصوصا در برج‌های عظیم‌الجثه است و دولت‌ها در هرکشوری باید جهت ایمنی و حریق ساختمان‌ها و دیگر اماکن تدابیر درستی بیندیشند.
ما در این مقاله آموزش ایمنی و حریق را ارائه خواهیم داد و چک لیست ایمنی حریق را جهت آشنایی شما با این چک لیست بیان خواهیم کرد.
یک نمونه بارز برای بهتر انجام دادن ایمنی و حریق این است که مهندسین ساختمان‌سازی و بسیاری از کارشناسان ناظر در این زمینه پیش از احداث یک بنا خصوصا پروژه‌‌هایی که قرار است تعداد طبقات و واحدهای بیشتری در خود جا دهند، مساله ایمنی از حریق را مدنظر قرار دهند؛ دقیقا مشابه مساله استحکام و ضد زلزله بودن ساختمان‌ها.
افراد فعال در حیطه ساخت و ساز، خصوصا ساخت و سازهای عظیم باید از تمامی مسائل ایمنی از حریق آشنایی داشته و به طور جدی و با قطعیت نظارت کامل بر این موضوع را مورد توجه قرار دهند.
از جمله تدابیر مربوط به ایمنی از حریق پیش از ساخت یک بنا که باید به آن اهمیت داده شود، اجزای حریق است و به این موارد می‌توان اشاره کرد: درهای با استحکام حریق، سیستم اعلام حریق و آب پاش به طور خودکار، راههای خروج اضطراری و… که اهمیت دادن به آن‌ها بسیار ضروری است.
اهداف مهم در ایمنی و حریق
ایمنی و حریق
مساله ایمنی و حریق پس از یکسری آتش سوزی‌های فاجعه بار و مرگبار، برای پیشگیری از این مسائل مورد توجه قرار گرفت.
از جمله این اهداف:
- پایین آوردن فوتی‌ها
- پایین آوردن صدمه‌های ناشی آتش سوزی
- کم کردن خسارت‌های مالی
- واکنش به موقع و بدون تاخیر
احتراق یک فعل و انفعال شمیایی است که بنابر آن مواد قابل اشتعال با رسیدن اکسیژن لازم به آن‌ها باعث ایجاد حرارت و انتشارگازهای سمی می‌شوند. حرارت یک عامل دوجانبه است که هم باعث تولید احتراق شده و هم از اثرات احتراق است.
آموزش ایمنی و حریق بسیار مهم است و هر فرد باید در این زمینه اطلاع کافی داشته باشد تا در صورت گرفتار شدن در چنین موقعیت‌هایی بتواند از جان خود محافظت کرده و خود را به مکانی امن برساند؛ البته اگر موقعیت‌های خروج اضطراری فراهم نباشند به طور قطع افراد به سختی قادر به پیدا کردن یک راه فرار درست هستند.
سیستم‌های اطفاء حریق
- سطل‌های داری محتوای شن و ماسه: درگذشته محتوای این سطل‌ها آب بود که با توجه به عملکرد بهتر شن و ماسه در سرکوب آتش این جایگزینی صورت گرفت. در بیشتر مراکز احتمال احتراق بالا این سطل‌ها قرار داده شده است.
- کپسول‌های آتشنشانی: این کپسول‌ها حاوی پایروژن، کپسول حاوی ایروسل، کپسول حاوی آب، کپسول حاوی پودر، کپسول حاوی کف، هستند. پر استفاده‌ترین محلول این کپسول‌ها حاوی co2 می‌باشند. هر کدام از این کپسول‌ها دارای مواد و ترکیبات خاص خود هستند.
- شیرهای اطفاء حریق: این شیرها به طور معمول با رنگ قرمز در ورودی محل‌های پر رفت و آمد مثل بازارها قرار گرفته‌اند و دارای شلنگی با طول بسیار هستند که امکان خاموش کردن آسان آتش را داشته باشند.
- جعبه‌های مخصوص اطفاء حریق که با علامت اختصاری F مشخص شده‌اند: این جعبه‌های شیشه‌ای قرمز رنگ را در زمان احتراق باید شکست و از وسایل داخل آن استفاده کرد که محتوای آن‌ها یک مخزن آب، کپسول آتشنشانی و یک تبر است.
- اسپرینکلرها: لوله‌کشی‌هایی در سقف ساختمان‌های بزرگ هستند و دارای اتصال به مخازن آب هستند.
- فرد آموزش دیده در زمینه این مسائل
سیسم پیشگیری در مقابل حریق
- آتش‌نشان‌ها
- اسپرینکلرها
- سیستم اعلان حریق
- آشکارسازی‌های حریق
سایر اهداف ایمنی و حریق
از دیگر هدف‌های ایمنی و حریق، خصوصا در ساختمان‌های تجاری و مسکونی کمک به جلوگیری از آسیب‌های جانی ناشی از آتش سوزی‌ها است و همچنین خسارات مالی جبران نشدنی که اگر به شیوه مهندسی و کارشناسی شده صورت گیرد بسیاری از این حوادث را پایین خواهد آورد.
یکی از مهمترین مکان‌هایی که باید مجهز به سیستم ایمنی و حریق باشند در مورد مراکز خدمات درمانی و بیمارستان‌ها است که حتما باید در طراحی ایمنی از حریق در آن‌ها به طور جدی به این مساله اهمیت داده شود.
راههای دستیابی به اهداف ایمنی و حریق
مهندسین ساختمان‌سازی و کارشناسان ناظر در این زمینه به 5 روش دستیابی به اهداف ایمنی و حریق
اشاره می‌کنند.
- پیشگیری کردن
مجهزکردن ساختمان‌ها به وسایل ایمنی از حریق
- مدیریت مواد قابل احتراق
مطمئن شوید که احتراق صورت نمی‌گیرد
- سیستم‌های اعلان حریق
مطمئن شدن از این موضوع که در صورت بروز احتراق سیستم‌های اعلان حریق به به درستی عمل کرده و به موقع ساکنین آن را مطلع می‌کند.
- راههای فرار
مطمئن بودن از این موضوع که در صورت اتفاق افتادن احتراق ساکنین آن بتوانند از خطرات اتش سوزی به طور ایمن راه فراری بیابند.
- مجهز بودن به سیستم اطفاء حریق
مطمئن بودن از اینکه در صورت احتراق بتوان به سرعت آن را مدیریت کرده و تحت کنترل در آورد.
تمامی این موارد مهم هم لازمه آموزش فردی هستند و هم اینکه مهمترین گروه فعال در این زمینه یعنی آتش‌نشانان بتوانند به موقع وارد عمل شده و عملیات اطفاء حریق را انجام دهند. کره زمین هر روز در حال پیش رفتن به سمت گرمایش و دمای بالا است و باید با تدبیرهای اندیشمندانه در برابر این گرمایش از آتش سوزی‌های که سالانه در اکثر نقاط جهان دامنه‌دار هستند، جلوگیری کرد.
از مهمترین عوامل خصوصا در ساختمان سازی‌ها مجهز کردن آن ساختمان به سیستم اعلان حریق است که در این صورت شرایط فرار افراد و حضور به موقع آتش‌نشانان را فراهم ساخته و از افزایش خسارات به طور حتم جلوگیری می‌کند.
اقدامات معمولی اطفاء حریق
چند اقدام رایج و عمومی هستند که جهت اطفاء به موقع حریق ایجاد شده لازم و ضروری هستند:
- سرد کرد
- خفه کردن
- جلوگیری از انتشار شعله
- مدیریت و اداره کردن فعل و انفعالات تسلسل‌وار
این مساله بسیار اهمیت دارد که در زمان آتش سوزی افراد به عنوان آتش‌نشان بدانند با توجه به مواد داخل آن مکان و موقعیت و وضعیت آن مکان چه اقدامات درستی جهت خاموش کردن، کنترل و جلوگیری از انتشار آتش به ساختمان‌های دیگر انجام دهند و این نیاز به این دارد که یک آتش‌نشان علاوه بر عملکرد سریع و به موقع بتواند تمامی جوانب سنجیده شده را آنالیز کند و دست پر وارد گود شود.
ضمن اینکه آتش‌نشانان باید بدانند که نوع آتش ایجاد شده چیست تا از خاموش کننده‌های مناسب و بجا جهت اطفاء احتراق ایجاد شده، استفاده کند در غیر این صورت آتش ممکن است ساعت‌ها و روزها زبانه بکشد و کنترل و مهار کردنش به دشواری امکان‌پذیر باشد.
باید در نظر داشت که در صورت وقوع آتش سوزی باید مراقب انفجارهایی که ممکن است در اثر مواد با قابلیت انفجار بود تا از رسیدن حرارت لازم به آن‌ها برای انفجارشان، جلوگیری شود.
چک لیست ایمنی حریق
چک لیست ایمنی حریق دارای32 سوال مهم در رابطه به اقدامات اطفاء حریق هستند که هر زمان این چک لیست به روز شده و عرضه می‌شوند. این چک لیست شامل اصول زیر است:
- چک لیست منابع آتش در محیط کار
- چک لیت منابع دیگر گرما، وضعیت و موقعیت
- چک لیست سیستم و وسایل اعلام و اعلان آتش
- چک لیست راههای خروج اضطراری
- چک لیست حفاظت از حریق
با سوالاتی از این قبیل:
- آیان نوع کپسول‌های حریق با توجه به نوع حریق انتخاب شده‌اند؟
- آیا کپسول‌های ضد حریق ظرفیت کافی دارند؟
- آیا کپسول‌ها در محل مناسب نصب شده‌اند؟
- آیا در صورت بروز حریق امکان تماس با مراکز آتش نشانی وجود دارد؟
- آیا دتکتورها درست طراحی شده‌اند؟
- آیا نازل‌ها از وضعیت مطلوبی برخوردارند؟
- آیا در انباری‌ها، مواد شیمیائی، لامپ و کلید و پریز ضد جرقه وجود دارد؟
ما فقط به چند نمونه از سوالات این چک لیست اشاره کردیم؛ اما عمل بر اساس دستورالعمل‌های این چک لیست از ضرورت‌ها است و باید به درستی طبق این سوالات مطرح شده تمامی نکات ایمنی و حریق رعایت شود.
سخن پایانی
در این مقاله به مساله مهم ایمنی و حریق که از ضروریات لازم پیشیگری و کنترل آتش سوزی‌ها هستند اشاره کردیم با بیان این موضوع مهم که ساختمان‌ها دارای سکنه، باید از ایمنی‌های حریق به صورت اصولی برخوردار باشند که در صورت وقوع آتش‌سوزی افراد بتوانند اقدامات فردی لازم را به درستی انجام دهند تا از جان و مال خود محافظت کنند.
شرایط گفته شده در صورتی ایجاد خواهد شد که تحمل سنگینی فشار مالی اولیه را جهت انجام اقدامات ایمنی و حریق یک ساختمان انجام داده تا در صورتی که احتراق رخ داد از خسارات بعدی پر هزینه‌تر جلوگیری کرد.