اطفا حریق
آتش سوزی ها یکی از حوادثی هستند که گاها به دلیل عدم توجه افراد به رعایت نکات ایمنی می تواند به وجود آید. به همین دلیل برای کاهش خطاهای انسانی لازم است که تجهیزاتی مورد استفاده قرار بگیرد که بتواند به انسان ها در این مواقع کمک کند. از طرفی در برخی از موارد افراد برای اعلام کردن حریق به وجود آمده به دلایل مختلفی دیر عمل میکنند و اقدام به رفتارهای خودسرانه جهت پیشگیری با ابزار و تجهیزات غیر کاربردی می کنند، از این جهت هم استفاده از سیستم هایی که بتواند در این موارد به کمک انسان ها بیاید اهمیت زیادی پیدا می کند و می تواند هم اعلام آتش سوزی را انجام دهد و هم اینکه با استفاده از یک سیستم خودکار و هوشمند و البته کارآمد و موثر برای جلوگیری از بروز آتش سوزی و یا خاموش کردن آتش سوزی به انسان ها کمک کند.
اطفا حریق چیست؟
اطفا حریق
در ابتدا باید در مورد اطفا حریق صحبت کنیم و سپس به انواع روش های خاموش کردن آتش بپردازیم. به صورت کلی می شود گفت به هر گونه عملیات و فعالیت هایی که در زمان بروز آتش در محیط توسط افراد و یا تجهیزات صورت می گیرد عملیات خاموش سازی و یا اطفا آتش یا حریق می گویند. اگر خاموش کردن و یا مهار آتش در زمان طلایی خود صورت بگیرد کمترین میزان آسیب های مالی و جانی را در پی خواهد داشت اما اگر در این امر به هر دلیلی کوتاهی صورت بگیرد مهار شعله های آتش دیگر با هر نوع تجهیزات و به دست هر کسی ممکن نمی باشد و خسارت های به جا مانده از این آتش سوزی هم به مراتب بسیار بیشتر و سنگین تر خواهد بود. به همین دلیل این عملیات باید با دقت کافی و با سرعت بسیار زیاد انجام شود.
سیستم اعلام و اطفا حریق چه سیستم هایی هستند؟
اطفا حریق گاهی اوقات توسط افراد متخصص مثل آتش نشان ها و یا در برخی از موارد برای آتش سوزی های جزئی تر توسط افرادی صورت می گیرد که تجربه ای در این زمینه ندارند. اما از طرفی باید این نکته را هم بدانید که گاهی اوقات فرایند مهار و خاموش سازی آتش توسط افراد صورت نمی گیرد. بلکه این تجهیزات هستند که در این امر به ما کمک می کنند و آتش به وجود آمده را می توانند مهار کنند و یا در امر مهار به ما کمک بیشتری کنند.
اطفا حریق به کمک تجهیزات می تواند به دو صورت کلی صورت بگیرد که در انواع اطفا حریق می توانیم این موارد را مورد بررسی قرار دهیم. مهار آتش به کمک تجهیزات می تواند به گونه ای باشد که ترکیبی از عملیات انسانی و تجهیزات ایمنی باشد که معمولا تجهیزاتی مانند کپسول های آتش نشانی در این امر به ما کمک می کنند. گاهی اوقات هم تجهیزات به صورت کامل و و خودکار بدون دخالت انسان ها برای مهار و خاموش کردن آتش اقدام می کنند. در این شرایط به سیستمی که این کار را انجام می دهد سیستم اطفا حریق می گویند.
سیستم اعلام حریق چیست؟
یکی از سیستم هایی که در آتش سوزی ها می تواند به ما کمک کند اعلام حریق می باشد که با اطفا یا مهار و خاموش سازی حریق متفاوت است. سیستم های اعلام حریق کار خاموش سازی و مهار آتش را انجام نمی دهند. اما می توانند به ما هشدارهای لازم را در مورد وقوع یک آتش سوزی بدهند. این امر می تواند به ما کمک کند که یا از محل حادثه دور شویم و خسارت های جانی را کاهش دهیم یا به موقع با تجهیزات ساده تر به سراغ آتش برویم و بتوانیم مانع از گسترش آتش شویم.
بررسی سیستم اطفا حریق در ساختمان ها
ساختمان ها این روزها برای گرفتن پایان کار علاوه بر تمامی اصول و استانداردهایی که باید در ساخت رعایت کنند باید به تجهیزات اطفا حریق هم مجهز باشند. سیستم هایی که در ساختمان ها می تواند مورد استفاده قرار بگیرد شامل موارد مختلفی می باشد که عبارت اند از:
- استفاده از انواع فایرباکس
- استفاده از کپسول های آتش نشانی
- استفاده از انواع اسپرینکلرها
- استفاده از دتکتورها
- استفاده از پنل های کنترل دود و حرارت
- استفاده از آژیرها و فلاشرها برای هشدارهای به موقع به اهالی ساختمان
همچنین سیستم اطفا حریق در ساختمان ها می تواند با دو نوع کلی و مختلف لوله کشی همراه باشد. این دو نوع لوله کشی با هم دارای تفاوت هایی هستند و هر یک ویژگی های کاربردی منحصر به خود را دارند. ما در ادامه دو نوع لوله کشی بسیار مهم و موثر در ساختمان ها را به شما معرفی می کنیم تا شما را به صورت کامل با سیستم مهار کننده و خاموش کننده آتش در ساختمان ها آشنا کنیم. مهمترین انواع لوله کشی ساختمان برای اطفا و همچنین مهار خاموش سازی آتش در ساختمان ها عبارت هستند از:
- لوله کشی تر: در این سیستم آب درون لوله کشی قرار دارد و سیستم اطفا حریق و لوله ها را تحت فشار خود قرار می دهد. آب هایی که در مخازن برای مواقع ضروری ذخیره شده اند توسط پمپ ها به درون لوله ها هدایت می شوند.
- لوله کشی خشک: یکی دیگر از انواع لوله کشی ها لوله کشی خشک می باشد که آب و یا هیچ مواد دیگری در آن جریان ندارد و وجود ندارد. در مواقع ضروری از طریق پمپ های هدایت کننده آتش نشان ها در این لوله کشی ها آب، کف و یا سایر موادی که برای خاموش سازی آتش مورد نیاز است جریان پیدا می کند.
دتکتورها و انواع دتکتورها
برای اطفا حریق در ساختمان ها اگر شما از یک سیستم هوشمند استفاده کنید باید از دتکتورها استفاده کنید. دتکتورها در واقع سنسورهایی هستند که حساسیت به مواد و یا حالت های مختلفی دارند و در صورت اینکه عوامل حساسیت زای آنها اتفاق افتاد آنها سیستم را از یک آتش سوزی باخبر می کنند. سیستم به صورت هوشمند وارد مدار می شود و شروع به عملیات خاموش سازی و مهار آتش می کند. بنابراین باید بدانید که سنسورها دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای در سیستم های مهار آتش دارند.
از طرفی باید بدانید که در یک سیستن اطفا حریق معمولا سنسورها و یا دتکتورهای زیادی وجود دارند که هر یک ویژگی های مشخصی دارند. این سنسورها هر یک به یک چیز خاصی حساسیت دارند. در واقع دلایل بروز آتش سوزی و عاملی که موجب آتش سوزی می شود در چند نوع مختلف بوده و نشانه های آتش سوزی هم چند مورد مشخص می باشد به همین دلیل این سنسورها دارای انواع مختلفی می باشد که هر یک به یکی از این عوامل یا نشانه های بروز آتش سوزی حساسیت دارد. انواع دتکتور عبارت اند از:
- سنسور حساس به شعله
- سنسور حساس به حرارت
- سنسور حساس به دود
- سنسور حساس به گاز
از طرفی باید بدانید که سنسورها به روش های مختلفی می توانند ما را از بروز یک آتش سوزی باخبر کنند. هشدار در کنار اطفا حریق اهمیت بسیار زیادی دارد. سیستم ها باید در زمانی که اقدام به اطفا می کنند همزمان ساکنین و افرادی که در اطراف محل آتش سوزی هم قرار دارند را با خبر سازند. به همین دلیل باید با انواع دتکتورهایی که به ما هشدار می دهند هم آشنا باشید:
- اعلام کننده صوتی
- نوری
- ارسال پیام به شماره مشخص
انواع اطفا حریق
به صورت کلی اطفا حریق به روش های مختلفی می تواند صورت بگیرد. اگر شما از یک پارچه خیس و یا خاک یا یک سطل آب برای خاموش سازی آتش های کوچک استفاده کنید موفق شده اید آتش را مهار کنید و به این عملیات شما اطفا آتش گفته می شود. اما بر اساس استانداردهای مشخص می شود خاموش سازی و یا مهار آتش را به دو دسته اصلی تقسیم بندی کرد که هر یک دارای انواع مختلفی در زیر مجموعه خود می باشد. دو روش اصلی برای خاموش کردن و اطفا آتش که اهمیت ویژه یا دارند عبارت هستند از:
- استفاده از روش کپسول های دستی اطفا حریق
- استفاده از سیستم های هوشمند و اتوماتیک مهار آتش با قابلیت عملکرد کاملا مستقل و یا حتی با قابلیت دستور پذیری از مرکز اعلام حریق
این روش ها استانداردترین روش های خاموش سازی و یا اطفا آتش می باشد. به همین دلیل ما به سایر انواع روش های مهار آتش اشاره ای نمی کنیم. در ادامه هر یک از این روش ها را به صورت کاملا مستقل به شما معرفی کرده و انواع آنها را به شما معرفی می کنیم تا بتوانید اطلاعات خود را در این زمینه تکمیل نمایید.
- استفاده از کپسول های دستی برای مهار آتش
یکی از روش های اطفا حریق برای شما این است که از انواع کپسول های دستی برای این کار استفاده کنید. کپسول های دستی دارای انواع مختلفی هستند که هر یک به طریقی برای مهار و خاموش کردن آتش می توانند به ما کمک کنند. البته باید بدانید که این کپسول ها برای مهار تمامی انواع آتش سوزی ها نمی توانند گزینه های کاربردی موثری باشند. ما در ادامه تمامی انواع کپسول های دستی برای خاموش سازی آتش را به شما معرفی می کنیم که این انواع عبارت اند از:
- کپسول های دستی پودری
- کپسول های دستی حاوی گاز co2
- کپسول های دستی شامل آب و گاز
این موارد از انواع کپسول های دستی اطفا حریق می باشد که می تواند برای مهار آتش سوزی های تازه شکل گرفته در سطح کوچک و متوسط مورد استفاده قرار بگیرد و موجب شود که آتش در همان بخش های اولیه خود مهار شود. استفاده از کپسول های دستی رواج بسیار زیادی دارد و می تواند بسیار موثر عمل کند به همین دلیل توصیه می شود که حتما از این کپسول ها در محل کار و محیط ساختمان خود نگهداری کنید تا در شرایط لزوم و مواقع اضطراری بتوانید از آنها استفاده کنید.
- سیستم های خودکار و هوشمند اطفا حریق با قابلیت دستور پذیری از مرکز اعلام حریق و یا به صورت مستقل
یکی دیگر از روش های اطفا حریق می تواند استفاده از سیستم های هوشمند و اتوماتیک باشد که می تواند در مواقع اضطراری برای ما فواید بسیار زیادی داشته باشد و می تواند بسیار مفید باشد. این سیستم ها هم دارای انواع مختلفی هستند که هر یک به روش های متفاوتی می توانند به ما در مهار آتش سوزی کمک کنند و اتفاقا فواید بسیار زیادی هم دارند و مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته اند. انواع این سیستم های کارآمد و کاربردی عبارت اند از:
- سیستم های هوشمند پخش و منتشر کننده کف در محیط دچار حریق شده
- سیستم های هوشمند و خودکار پخش و منتشر کننده پخش گاز co2 برای اطفا حریق و مهار و خاموش سازی آتش
- سیستم های خودکار و هوشمند پخش کننده و منتشر کننده آب که معمولا در ساختمان ها برای خاموش سازی آتش استفاده می شود. این مورد یکی از کاربردی ترین انواع روش های خاموش سازی آتش و مهار حریق می باشد که بیشتر سیستم های خاموش سازی از این روش استفاده می کنند.
انواع موادهای اطفا حریق
مواد مختلفی را می شود در سیستم های اطفا حریق مورد استفاده قرار داد که هر یک به شکلی متفاوت در مهار آتش می توانند به ما کمک کنند و ویژگی های منحصر به فرد مخصوص به خود را دارند. ما در این بخش می خواهیم این انواع را به شما معرفی کنیم و در ادامه هر یک را به صورت مستقل برای شما تعریف کرده و توضیحات مربوط را به شما ارائه می دهیم:
- پودر و گاز
- گاز co2
- مولد کف یا فوم
- خاموش کننده های هالوژنه
اطفا حریق به روش پودر و گاز
در ابتدا استفاده از روش پودر و گاز به این صورت بود که این مواد را در درون قوطی هایی نگهداری می کردند و سپس در زمان وقوع آتش سوزی برای اطفا حریق از این مواد استفاده می کردند برای خاموش کردن آتش. اما عموما با وجود اینکه پودر و گاز بسیار موثر می باشد استفاده از این روش چندان هم فایده نداشت. به همین دلیل سیستم های هوشمند برای مهار آتش روی کار آمدند که با پاشیدن پودر و گاز بر روی آتش موجب می شدند که آتش به راحتی مهار و خاموش شود.
استفاده از گاز کربنیک co2 برای خاموش کردن و مهار آتش
یکی از مواد اصلی و اساسی برای اطفا حریق می تواند استفاده از همین روش باشد. گاز کربنیک دارای وزنی بسیار سنگین تر از هوا می باشد. به همین دلیل می تواند برای مهار آتش بسیار مهم و کاربردی باشد. نکته قابل توجه این است که استفاده از گاز کربنیک هم بی بو می باشد و هم غیر سمی است همچنان هم رواج بسیار زیادی دارد. این گار غیر قابل احتراق می باشد از همین رو پاشیده شدن آن بر روی آتش می تواند منجر به این شود که آتش به راحتی مهار و خنثی شود.
استفاده از مولد کف یا فوم برای خاموش کردن آتش
اطفا حریق از طریق مولد کف و فوم روشی مرسوم برای خاموش سازی آتش می باشد. این کف و فوم وقتی بر روی آتش پاشیده می شود موجب می شود که گازهایی قابل اشتعال و مورد نیاز برای بقای آتش خفه شود از طرفی موجب می شود که اکسیژن به راحتی به آتش نرسد به همین دلیل می تواند راهی بسیار مفید و موثر باشد تا بتوانید بر اساس آن به خوبی شرایطی را ایجاد کنید که آتش مهار شود. این روش مرسوم همچنان هم می تواند جزو بهترین روش های مهار آتش سوزی باشد.
استفاده از خاموش کننده های هالوژنه برای اطفا حریق
یکی دیگر از موثرترین روش های اطفا حریق می تواند استفاده از گاز هالوژنه باشد. این گازها بسیار موثر هستند و می توانند در خاموش و مهار آتش به ما کمک بسیار زیادی کنند. از نظر عملکردی این خاموش کننده ها شباهت بسیار زیادی به گازهای کربنیک دارند به این صورت که به دلیل سنگین تر بودن از هوا وقتی روی آتش پاشیده می شوند مانع از رسیدن اکسیژن به آتش می شوند به همین دلیل بقای آتش را به شدت تهدید کرده و موجب می شوند که آتش به راحتی خاموش شود.
مثلث آتش چیست؟
نکته مهمی که باید در زمان اطفا حریق به آن توجه داشته باشیم این است که آتش برای بقای خود نیاز دارد که شرایطی داشته باشد. اگر این شرایط را به هر طریقی بتوانیم از آتش بگیریم بقای آتش تهدید می شود و موجب می شود که آتش به راحتی از بین برود و خاموش شود. شرایطی که موجب بقای آتش می شود را مثلث آتش می نامند که شامل سه مسئله حیاتی برای آتش می باشد و ما باید سعی کنیم که این سه عامل یا یکی از این عوامل را از آتش بگیریم تا به این ترتیب بتوانید آتش را مهار کنیم:
- اکسیژن برای بقای آتش ضروری می باشد
- گرما می تواند به گسترش آتش کمک کند
- ماده قابل اشتعال سوخت لازم را برای آتش فراهم می کند.
سخن پایانی
در نهایت باید بدانید که انواع اطفا حریق می تواند به ما در در مهار آتش کمک کند اما نکته ای که باید پیش از هر چیزی مورد توجه ما باشد این است که باید در درجه اول وسعت آتش را در نظر بگیریم. اگر با آتشی وسیع روبرو هستیم باید عملیات خاموش سازی را با شرایطی بسیار ویژه دنبال کنیم و فرایند ما باید متناسب به وسعت آتش سوزی باشد.